Хлебные традиции Польши / Chlebowe tradycje Polski
Во многих народах говорят: «Хлеб всему голова». В Польше говорят „Chleb i woda, nie ma głoda” («Хлеб и вода – нет голода»). Дом считался домом, если в нём есть хлеб. Сегодня мы расскажем вам о хлебных традициях Польши.
Хлеб всегда был на польском столе самым главным элементом. Гостей в стародавние времена приветствовали преломленным хлебом, который выпекали на раскалённых камнях, потом в деревенских печах. В праздники в хлеб добавляли разные семена, травы. Каждая хозяйка строго хранила свой секрет замеса теста, молитвы, которые читали в момент последнего прикосновения к тесту перед выпечкой.
Во времена средневековья выпекали тёмный хлеб, называемый ржаным, а также белые бублики и обважанки, которые продавали на ярмарках. На каждый день к столу подавали хлеб из смеси разных ингредиентов: сырого картофеля, отрубей, гороховой муки и даже капусты с добавлением коры дуба, кореньев растений. К этой смеси добавляли муку, ржаную или пшеничную.
Хлеб также был своеобразным тестом внутреннего убранства. Хозяин раскладывал кусочки хлеба в каждом углу комнаты. Только там, где хлеб не заплесневел до следующего дня, можно было поставить кровать. В свою очередь, старый польский обычай требовал приносить буханку хлеба, испеченную в предыдущем доме, в новый дом. Это делалось для обеспечения благополучия и безопасности на новом месте. Также считалось, что хлеб, брошенный вместе с деньгами в фундамент дома, спасет домочадцев от голода и нищеты, а ношение хлеба с деньгами при себе защитит их от влияния злых духов.
Хлеб также пекли для особых случаев, например, в ХХ веке пекли хлеб ко Дню Всех Святых, а «повалки» (мини-хлеб) раздавали беднякам перед входом на кладбище. Интересно, что 1 ноября хлеб выпекать было запрещено, так как души умерших предков якобы в это время приходили через домашние печи, поэтому в них нельзя было разводить огонь.
Хлеб был почти святым, и на каравае чертили крестное знамение, прежде чем ее разрезали. Бросать его или ронять хлеб на землю было недопустимо. Детей учили, что с хлебом нельзя играть, его нужно есть целиком с корочкой. Если у кого-то были проблемы с зубами, он замачивал корку хлеба в воде или молоке. Даже крошки хлеба использовались, чтобы скормить их домашней птице и добавить в корм скоту. Если хлеб падал на землю, нужно было поднять и поцеловать его, попросив прощения. Буханку нельзя было положить вверх ногами на грязный стол или воткнуть в него нож, а есть грязными руками было вообще кощунством!
Интересен тот факт, что хлеб использовался и в медицине. Считалось, что хлеб — лекарство от мигрени и даже от укуса змей. К ране прикладывали хлеб в виде мякиша, растертого с паутиной и слюной, а поедание хлеба, откусываемого мышами, считалось защитой от зубной боли!
До сегодняшнего дня жениха и невесту встречают хлебом-солью. Раньше такой хлеб назывался «колач», его выпекали зазывалы (незамужние или опытные замужние женщины). Такой хлеб выпекали только один раз, для выпечки использовались ингредиенты самого высокого качества, причем выпекали его в последний вечер перед бракосочетанием. Интересно, что ни один мужчина не мог войти в комнату, пока пекся каравай. Воду для выпечки хлеба можно было брать только из специальных мест (например, из места слияния трех ручьев), и женщина шла за ней незадолго до восхода солнца. Вернувшись с сосудом, наполненным водой, она не могла ни оглянуться, ни говорить. Во время выпечки люди танцевали и пели, чтобы тесто стало большим и вкусным. Во время свадьбы гостям предлагали такой хлеб (сегодня его заменяют традиционным свадебным тортом).
Хлеб был частью гадания на брак и любовь. Влюбленная девочка, выпекая хлеб, делала два одинаковых шара и помечала один для любимого. Если колобок из теста, предназначенный для объекта влюблённости, увеличивался, значит скоро будет свадьба с тем, кто был в сердце.
Хлеб был также частью подготовки к Рождеству и Новому году. В это время хозяйки пекли «щодраки», то есть мини-хлебцы с начинкой из капусты, сахарной свеклы или сыра, которые раздавались группам колядующих. К Новому году в Курпёвском регионе пекли «новые латы» — мини-хлебцы в виде домашних животных. Такие хлебцы добавляли в корм животным или подвешивали ниткой к потолку. Им приписывали животворную силу и они должны были защищать от несчастий и болезней.
А какие традиции Вы знаете?
W wielu narodach mówiono: „Chleb jest głową wszystkiego”. W Polsce mówi się „Chleb i woda, nie ma głodu”. Dom był uważany za dom, jeśli był w nim chleb. Dziś opowiemy Państwu o tradycjach chlebowych w Polsce.
Chleb zawsze był na polskim stole najważniejszym elementem. W dawnych czasach gości witano łamanym chlebem, który wypiekano rozgrzanych kamieniach, a w poźniejszych czasach w wiejskich piecach. W święta do chleba dodawano różne nasiona i zioła. Każda gospodyni ściśle trzymała się swojej tajemnicy wyrabiania ciasta, modlitw, które odmawiano, gdy ostatni raz dotykano chleba przed wypiekiem.
W średniowieczu wypiekano już żytni ciemny chleb (zwany rżanym) oraz białe rogale i sprzedawane na jarmarkach odświętne obwarzanki. Na co dzień jadano chleb z mieszanych składników, surowych ziemniaków, otrębów, mąki z grochu a nawet kapusty, dodawano do niego korę dębową, korzenie roślin i wypiekano z różnych gatunków mąki, ale najpopularniejszy był ten z mąki pszennej.
Chleb stanowił też test wnętrzarski. Gospodarz domu rozkładał kawałki chleba w każdym kącie pokoju. Tylko w miejscu, w którym chleb do następnego dnia nie spleśniał, można było postawić łóżko. Staropolski zwyczaj z kolei nakazywał do nowego lokalu wnieść bochenek chleba wypieczony w poprzednim domu. Miało to zapewnić bogactwo i bezpieczeństwo w nowym miejscu. Wierzono także, że chleb wrzucony razem z pieniędzmi w podwaliny domu uchroni domowników przed głodem i niedostatkiem, a noszenie przy sobie chleba chroniło przed działaniem złych duchów.
Pieczywo wypiekano też na specjalne okazje, np. w XX wieku pieczono chleb zaduszny z okazji Wszystkich Świętych, a powałki (mini chlebki) rozdawano biednym przed wejściami na cmentarze. Co ciekawe, pieczywa nie można było wypiekać 1 listopada, dusze zmarłych przodków podobno odwiedzały wtedy domowe piece, więc nie można było rozpalać w nich ognia.
Chleb był niemal święty, przed jego pokrojeniem, na bochenku wykreślano znak krzyża. Niedopuszczalne było jego wyrzucanie lub upuszczenie na ziemię. Dzieci uczono, że chlebem nie należy się bawić i powinno się go zjadać w całości razem ze skórką. Jeśli ktoś miał problemy z zębami, skórkę chleba moczył w wodzie lub w mleku. Wykorzystywano nawet okruszki chleba karmiąc nimi ptactwo i dodając do paszy dla bydła. Jeśli chleb upadł na ziemię należało ucałować go po podniesieniu. Nie można było go kłaść do góry nogami, na brudnym stole ani wbijać w niego noża, a jedzenie go brudnymi rękami było niedopuszczalne.
Ciekawym faktem jest to, że chleb stosowano w medycynie. Uważano, że jest lekarstwem na migrenę, a nawet na ukąszenie żmii. Chleb w formie papki zgniecionej z pajęczyną i śliną przykładano do rany, a jedzenie chleba nadgryzionego przez myszy miało chronić przed bólem zębów!
Do dzisiaj państwa młodych wita się chlebem i solą. Kiedyś taki chleb nazywano kołaczem, a jego wypiekiem zajmowały się korowajnice (panny lub doświadczone mężatki). Taki chleb wypiekano tylko raz, a do wypieku wykorzystywano najlepszej jakości składniki i pieczono go w ostatni wieczór przed ślubem. Ciekawe jest to, że podczas jego wypieku do izby nie mógł zajrzeć żaden mężczyzna. Woda czerpana do wypieku chleba mogła być pobierana tylko ze specjalnych miejsc (np. z miejsca gdzie spotykają się trzy strumyki) i udawała się po nią kobieta tuż przed wschodem słońca. Wracając z naczyniem wypełnionym wodą nie mogła się oglądać za siebie ani się odzywać. Podczas wypieku tańczono i śpiewano zaklinając ciasto aby wyrosło duże i smaczne. Podczas wesela takim chlebem częstowano gości (dzisiaj zastępuje go weselny tort).
Chleb był elementem wróżb na temat małżeństwa i miłości. Zakochana dziewczyna wypiekając chleb wyrabiała dwie jednakowe kulki i zaznaczała jedną dla chłopaka. Jeśli przeznaczona dla chłopaka kulka wyrosła na większą, dawało to gwarancję, że dojdzie do ślubu.
Chleb to znak przygotowań do Bożego Narodzenia i Nowego Roku. Gospodynie wypiekały w tym czasie „szczodraki”, mini chleby nadziewane kapustą, burakiem cukrowym lub serem, którymi obdarowywano grupy kolędników. Z okazji Nowego Roku na Kurpiach wypiekano „nowe latka”, mini chlebki w kształcie domowych zwierząt. Takie chlebki dodawano do paszy dla zwierząt lub wieszano za pomocą nitki do sufitu. Przypisywano im życiodajną moc i miały chronić przed nieszczęściami oraz chorobami.
A jakie tradycje znają Państwo?
Конкурсный вопрос / Pytanie konkursowe
На завершение публикуем наш конкурсный вопрос:
Кто из современных известных личностей сказал о польском хлебе «Хлеб может иметь столько же оттенков вкуса, сколько и лучшие вина»?
Na końcu podajemy nasze pytanie konkursowe: Która ze znanych współczesnych osobistości powiedziała o polskim pieczywie „Chleb może mieć tyle odcieni smaku, co najlepsze wina”?
- Дональд Трамп / Donald Trump
- Мик Джаггер / Mick Jagger
- Королева Англии Елизавета II / Królowa Anglii Elżbieta II
Картина известного польского художника Владимира Тетмаера «Обручение», 1895
Obraz znanego polskiego malarza Włodzimierza Tetmajera „Zrękowiny” („Zaręczyny”), 1895