Syrena to postać mitologiczna i tajemnicza, więc nic dziwnego, że z Syrenką związanych jest kilka warszawskich legend. Każda z nich utożsamia ją z patronką i opiekunką miasta. Najbardziej popularna legenda o Syrence Warszawskiej została zobrazowana w baśni filmowej z 1956 roku nakręconej przez Tadeusza Makarczyńskiego – „Warszawska Syrena”. Wars i Sawa to dwoje zakochanych w sobie w wzajemnością mieszkańców małej nadwiślańskiej wioski. Wars jest kowalem, a Sawa córką kmiecia i pasierbicą wiedźmy Kobylichy. Ich miłość napotyka na wiele przeszkód, które pokonują dzięki sile wzajemnego uczucia oraz pomocy Syreny mieszkającej w Wiśle. To od imion tych zakochanych wioska przyjmuje nazwę Warszawa, później się rozrasta, stając się miastem, aby w końcu być stolicą Polski i największą jej metropolią.

Druga legenda wiąże się z pięknymi syrenkami, które przypłynęły z Atlantyku. Jedna z nich zatrzymała się w Kopenhadze, z kolei druga dopłynęła aż do Gdańska. Miasto jej się spodobało, jednak szczególną uwagę zwróciła na rzekę. Chcąc dowiedzieć się, dokąd ją zaprowadzi, popłynęła w głąb lądu. Płynęła przez bardzo długi czas, aż w kończy zrezygnowana, postanowiła odpocząć. Usiadła na brzegu rzeki i podziwiała piękne okolice, które od razu jej się spodobały. Postanowiła zostać w tym miejscu na pewien czas. Jak się wtedy okazało, rzeka, którą płynęła — była Wisłą. Syrenie bardzo spodobało się to miejsce. Postanowiła w nim zamieszkać. Każdego dnia siadała na brzegu Wisły i śpiewała przeróżne piosenki, które z chęcią wysłuchiwali rybacy. Pewnego razu o syrence dowiedział się handlarz — postanowił ją złapać, zamknąć w klatce, pokazywać na jarmarkach i na tym zarabiać. Jego plan się powiódł, udało mu się pochwycić syrenę, jednak jej płacz był na tyle głośny, że pewnego razu usłyszał ją młody rybak. Postanowił ją uwolnić i zanieść do rzeki. Tak też zrobił. Syrena była dozgonnie wdzięczna. W zamian obiecała rybakowi, że zawsze będzie mógł liczyć na jej pomoc i w razie potrzeby — obroni go. Jest to powód, dla którego trzyma tarczę i miecz. Legenda o warszawskiej Syrence wskazuje, że od tamtej pory broni ona stolicy i jej mieszkańców.

Syrena Warszawska jest niekwestionowanym symbolem Warszawy. Ze stolicą jest związana od czasów, w których nie nosiła jeszcze miana miasta stołecznego. Na herbie Warszawy widniała już w roku 1390, choć wtedy wyglądała zupełnie inaczej.

Obecny symbol tego miasta, widniejący na aktualnym herbie — został zaprojektowany przez Feliksa Szczęsnego Kwarta i pochodzi z konkursu zorganizowanego w 1938 roku. Herb został przyjęty dokładnie 31 stycznia. W międzyczasie pojawiały się inne wersje syrenki, ale szybko zostały zastąpione projektem Kwarty. Od roku 1990 syrenka w herbie jest taka sama i pozostaje bez zmian.

W których miejscach w stolicy znajdziemy pomniki syren?

• Pomnik Syrenki w Warszawie. To popularne i często odwiedzane miejsce. Mało kto wie jednak o tym, że Syrenkę Warszawską możemy znaleźć nie tylko na Powiślu. Stała się ona symbolem stolicy i dostrzeżemy ją również w innych miejscach i formach.
• Również budynek warszawskich filtrów wody, który mieści się przy ul. Koszykowej 81, posiada wyrzeźbioną syrenę. Podobnie jest z budynkiem przy placu Zamkowym 10.
• Pomnik syreny na Starym Mieście. Syrena liczy blisko 2 metry i została wykonana z brązowionego cynku. Jej dokładna lokalizacja znajduje się na Rynku Staromiejskim, w miejscu, w którym kiedyś mieścił się XV-wieczny ratusz Starej Warszawy.
• Pomnik syreny na Wiadukcie im. Stanisława Markiewicza. Projekt konstrukcji został wykonany przez inżyniera K. Sommera, z kolei projekt architektury — przez Stefana Szyllera. Pomnik Syrenki oddano do użytku w roku 1905.