Польские традиции в живописи: «Сочельник в Сибири» Я.Мальчевски / Polskie tradycje w malarstwie: „Wigilia na Syberii” J.Malczewski
Польские традиции кулинарные тесно связаны с праздниками, а о традициях Рождества Христова невозможно говорить, не упоминая торжественного Сочельника и преломления оплатка в кругу семьи.
К сожалению, сосланные в Сибирь поляки могли только мечтать о праздничном ужине и о праздничном настроении. Именно об этом и рассказывается в картине Я. Мальчевского «Сочельник в Сибири» (1892).
Кстати, образованный, хорошо разбирающийся в культуре, языках и странах Западной Европы, Яцек Мальчевски (1854–1929) писал о себе: «Если бы я не был поляком, я не был бы художником».
Собравшиеся за бедным столом хмуры и молчаливы. На скатерти с кое-где виднеющимся из-под неё сеном стоят пустые тарелки и лежит кусок черного хлеба. Один из участников Сочельника с большой любовью пересыпает крошки оплатка, присланные ему в письме с Родины.
Они очень далеко от дома, в заснеженной сибирской степи, из которой скорее всего никогда не вернутся. Сосланные знают эту правду, поэтому молчат, погруженные в это неловкое молчание.
Радость Рождества Христова была потеряна. Воспоминания о семейном сочельнике только усиливают ностальгию по Польше и близким.
Этот образ вдохновил Яцека Качмарского написать песню. Она была актуальна для вынужденной эмиграции после введения военного положения.
Polskie tradycje kulinarne są ściśle związane ze świętami i nie sposób mówić o tradycjach Bożego Narodzenia bez wspomnienia o uroczystej Wigilii i tradycji łamania się opłatkiem w rodzinnym gronie.
Niestety Polacy zesłani na Syberię mogli tylko marzyć o świątecznej uczcie i świątecznym nastroju. Dokładnie to opisuje obraz J. Malczewskiego „Wigilia na Syberii” (1892).
À propos, starannie wykształcony, dobrze znający kulturę, języki i kraje zachodniej Europy Jacek Malczewski (1854–1929 r.) pisał o sobie: „Gdybym nie był Polakiem, nie byłbym artystą”.
Zgromadzeni przy ubogim stole są zasępieni i milczący. Na obrusie, spod którego wystaje siano, leżą puste talerze i kawałek czarnego chleba. Jeden z uczestników wieczerzy wysypuje z wielkim nabożeństwem okruchy opłatka, który przysłano mu w liście z ojczyzny.
Są bardzo daleko od domu, w śnieżnej pustyni Syberii, skąd się najczęściej nigdy nie wraca. Tę prawdę znają zesłańcy, więc milczą zatopieni w tej krępującej ciszy.
Zagubiła się radość z Bożego Narodzenia. Wspomnienia rodzinnych wigilii tylko pogłębiają nostalgię za krajem i bliskimi.
Obraz był inspiracją do napisania piosenki przez Jacka Kaczmarskiego. Była ona aktualna dla przymusowej emigracji, po wprowadzeniu stanu wojennego.
Wigilia na Syberii — Jacek Kaczmarski
Zasyczał w zimnej ciszy samowar
Ukrop nalewam w szklanki
Przy wigilijnym stole bez słowa
Świętują polscy zesłańcy
Na ścianach mroźny osad wilgoci
Obrus podszyty słomą
Płomieniem ciemnym świeca się kopci
Słowem — wszystko jak w domu
Nie będzie tylko gwiazdy na niebie
Grzybów w świątecznym barszczu
Jest nóż z żelaza przy czarnym chlebie
Cukier dzielony na kartce
Talerz podstawiam by nie uronić
Tego czym życie się słodzi
Inny w talerzu pustym twarz schronił
Bóg się nam jutro urodzi.
Byleby świecy starczyło na noc
Długo się czeka na niego
By jak co roku sobie nad ranem
Życzyć tego samego.
Znów się urodzi, umrze w cierpieniu
Znowu dopali się świeca
Po ciemku wolność w Jego imieniu
Jeden drugiemu obieca…
Стоит посмотреть / warto zobaczyć:
https://vod.tvp.pl/video/historia-jednego-obrazu,wigilia-na-syberii-jacek-malczewski,42037592
http://www.wfdif.pl/pl/edukacja-filmowa/ozywiony-obraz/jacek-malczewski-wigilia-na-syberii
